Het geheim van geestelijk gezond oud worden

Waarom beginnen sommigen mensen op hun 70^e te dementeren en anderen niet? De oudste Nederlandse vrouw ooit, mevrouw Hendrikje van Andel-Schipper, werd 115 jaar oud en had tot het eind van haar leven een heldere geest. Het is dus mogelijk om héél oud te worden zonder enige verschijnselen van dementie. Hoe is dat mogelijk? Wat beschermt sommige mensen tegen dementie?

Om het geheim van oud worden zonder dementie te ontrafelen is in 2013 vanuit VUmc Alzheimercentrum het 100-plus onderzoek gestart door dr. Henne Holstege. Doel van dit onderzoek is te achterhalen welke factoren een belangrijke rol spelen bij het behoud van de geestelijke gezondheid tijdens veroudering. Hiervoor onderzoekt zij mensen die net zo bijzonder zijn als Hendrikje van Andel-Schipper: ouder dan 100 en geen dementie. Erfelijke factoren die overeenkomen bij deze bijzondere groep 100-plussers, maar niet bij dementiepatiënten, kunnen belangrijke aanwijzingen bevatten over hoe dementie voorkomen kan worden.

Momenteel worden de gegevens van 300 100-plussers (onder meer bestaand uit resultaten van cognitieve tests, erfelijk materiaal, afweercellen) geanalyseerd. In de afgelopen periode ontdekte dr. Holstege erfelijke factoren die het risico op dementie verhogen, maar momenteel is zij een factor op het spoor die juist bescherming biedt tegen dementie. Hieruit kan zij opmaken dat de cellen van het afweersysteem vermoedelijk een belangrijke rol spelen bij dementie; niet alleen in de afweercellen in de hersenen, maar ook op de afweercellen daarbuiten, dus in het bloed.
Zou het afweersysteem in extreem gezonde 100-plussers beter in staat zijn om de processen die bij veroudering horen op te vangen (beschadiging van de weefsels) dan mensen die wel dementie ontwikkelen? Om deze vraag te beantwoorden gaat Holstege nu ook de kinderen en de broers en zussen van de 100-plussers includeren in het onderzoek, alsmede de partners van deze groep mensen. Het gaat om een noodzakelijke, maar kostbare uitbreiding waarvoor financiële middelen hard nodig zijn. De bijzondere steun van de stichting ‘horstingstuit foundation’ draagt bij aan deze specifieke uitbreiding van het 100-plus onderzoek.